W dniach 30 i 31 maja 2016 r. odbył się w warszawskim hotelu Boss II Kongres Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej "Edukacja Równych Szans" (Kongres ERS). Organizatorem była firma doradztwa dla sektora edukacji PCG Edukacja. Wydarzenie zostało objęte patronem medialnym przez internetowy serwis pedagogiczny Reedukacja.pl.



Patronat nad wydarzeniem objęły m.in. Ogólnopolskie Stowarzyszenie Kadry Kierowniczej Oświaty (OSKKO), Polskie Towarzystwo Dysleksji (PTD) oraz Instytut Badań Edukacyjnych (IBE).

Patronat medialny:

Redakcja internetowego serwisu pedagogicznego Reedukacja.pl zorganizowała konkurs, dzięki któremu możliwe było ufundowanie bezpłatnego zaproszenia na II Kongres Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej "Edukacja Równych Szans". Laureatką naszego konkursu została Pani Katarzyna Kałamajska-Liszcz z Torunia, która aktywnie uczestniczyła w tym wydarzeniu.

Poniżej prezentujemy obszerną relację z przebiegu dwudniowego II Kongresu "Edukacja Równych Szans"  oraz GALERIĘ ZDJĘĆ.

Wydarzenie ERS cechowało dążenie do otwartego myślenia w obszarze szeroko pojętej edukacji, w tym chęć wprowadzenia mądrych zmian i dzielenia się zdobytymi doświadczeniami. Wydarzenie było próbą stworzenia odpowiednich warunków wszystkim podmiotom systemu pomocy psychologiczno-pedagogicznej do promowania dobrych praktyk w zakresie ich wzajemnej współpracy zorientowanej na zaspokajanie indywidualnych potrzeb uczniów.

Dwudniowy Kongres zgromadził ponad 100 gości, m.in. przedstawicieli samorządów lokalnych, poradni psychologiczno-pedagogicznych, dyrektorów i pracowników szkół, ośrodków doskonalenia nauczycieli oraz organizacji pozarządowych. Zgodnie z założeniem Kongresu podczas obu dni toczyły się inspirujące rozmowy nt. sprawdzonych rozwiązań w zakresie organizacji systemów pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Zaprezentowano przykłady współpracy i partnerstwa wszelkich instytucji działających na rzecz udzielania uczniom wsparcia adekwatnego do ich potrzeb rozwojowych na wszystkich etapach edukacyjnych.


Dzień 1 /30.05.2016 r./

Uczestników Kongresu powitał Mariusz Wypych z PCG Edukacja, który moderował sesję plenarną. Przedstawił założenia Kongresu oraz podziękował gościom, współorganizatorom oraz partnerom merytorycznym za udział w wydarzeniu. Następnie głos zabrała Małgorzata Dzimińska – Dyrektor polskiego biura PCG, która w krótkim wystąpieniu przedstawiła historię firmy PCG, jej kilkuletnie doświadczenie na rynku Polskim oraz główny cel konferencji, który stanowi promowanie sprawdzonych rozwiązań w zakresie organizacji zintegrowanych systemów pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

Sesję wykładów rozpoczął dr hab. Jacek Pyżalski, prof. Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu z wystąpieniem pt. „Przeciwdziałanie przemocy rówieśniczej wobec uczniów ze SPE”. Punktem wyjścia do rozważań stanowiły postawione na wstępie pytania:

1. Co może dziecko, nastolatek zrobić złego swojemu rówieśnikowi? Różne są tutaj odpowiedzi na to pytanie w zależności kogo pytano: nauczycieli, małe dzieci, nastolatki.
2. Czy jest jakaś specjalna forma przemocy wobec dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi?
3. Czy potrzebne są specjalne metody reagowania na przemoc wobec dzieci z SPE?

Prelegent wskazał przede wszystkim na problem z przemocą relacyjną. Wyróżnił przy tym cztery rodzaje przemocy: werbalną, fizyczną, cyberprzemoc i przemoc relacyjną, którą zdefiniował jako przemoc związaną z wykluczeniem z grupy rówieśniczej i traktowaniem dziecka „jak powietrze”, przy czym zaznaczył, że tej odmianie przemocy powinno poświęcić się o wiele więcej uwagi ze strony specjalistów i osób związanych z pomocą dzieciom. Prelegent przyznał ponadto, że „bardzo trudno jest zadziałać w przypadku przemocy relacyjnej, ponieważ w jej przypadku chcemy żeby ktoś coś zaczął, a nie przestał”. W przypadku przemocy polegającej „tylko” na wykluczeniu problemem jest jej rozpoznanie, natomiast kolejnym, logicznym etapem powinna być odpowiedź na pytanie „co z nią zrobić i w jaki sposób należy na nią zareagować?”

Dr Pyżalski podkreślał, że formy agresji są połączone. Agresja wobec jakiejś osoby najczęściej przejawia się w wielu formach. Wskazał przy tym, że tylko w 5 proc. przypadków ktoś dokonuje agresji jedynie w cyberprzestrzeni. W większości różne formy agresji pojawiają się łącznie.
Obszerną część swojej prelekcji dr Pyżalski przeznaczył na omówienie zjawiska bullyingu (aktu agresywnego, zamierzonego zachowania, które jest podejmowane w sposób powtarzalny, przez dłuższy czas, przez jednostkę lub grupę osób wobec ofiary, która nie jest w stanie się skutecznie bronić. przyp. red.). Dr Pyżalski wymienił trzy aspekty bullyingu:

1. powtarzalność przemocy nawet drobnej, ale ciągłej wobec jednej osoby staje się coraz bardziej dokuczliwa;
2. nierównowaga sił - ktoś silniejszy wobec słabszych;
3. intencjonalność - krótkie i długoterminowe konsekwencje dla ofiar, ale też i sprawców, a także świadków.

W odniesieniu do trzeciego pytania postawionego na samym początku wykładu prelegent wskazał, że najpierw należy odpowiedzieć na pytanie: Czy dzieci ze SPE są częściej ofiarami?
Na wstępie dr Pyżalski zaznaczył, że niewiele jest na ten temat wyników badań. Dodał jednak, że mówi się o dwu lub trzy krotnie wyższym ryzyku stania się ofiarą przez ucznia ze SPE. Szczególnie narażona na bycie ofiarą jest grupa dzieci z upośledzeniem umysłowym - te dzieci są często sprawcami, ale także sprawco-ofiarami.
W dalszej części wystąpienia prelegent podał kilka rozwiązań uniwersalnych, jak również specyficznych dla dzieci ze SPE, związanych ze sposobami reagowania na przemoc:

1. Rozwiązania uniwersalne dla wszystkich dzieci:

• w przypadku nowej klasy – należy zacząć procesy przed pojawieniem się bullyingu, a nie zastanawiać się jak reagować gdy przemoc już wystąpi,
• regularne i losowe przesadzanie uczniów,
• losowe wybieranie dzieci do zajęć grupowych i częsta zmiana składu tych grup,
• wyznaczenie opiekuna (wobec nowego ucznia w klasie należy prosić pozostałe dzieci o pomoc i wsparcie; na opiekuna prosimy dziecko, które jest lubiane w klasie)

• ciągłe uświadamianie nauczycieli i innych pracowników szkoły,
• edukacja uczniów typowo rozwijających się nt. specjalnych potrzeb/reakcji na zachowania rówieśników ze SPE,
• odpowiednia praca z ofiarami, uwzględniająca specyfikę i możliwości dzieci ze SPE,
• wzmacnianie pozycji w grupie ucznia ze SPE dotkniętego przemocą w klasie.

Kolejną prelekcję pt. „Uczeń z niepełnosprawnościami w systemie pomocy psychologiczno-pedagogicznej – perspektywa niezależnej dorosłości. Przykłady z USA.” wygłosiła Dorota Żyro, wicedyrektorka Ośrodka Rozwoju Edukacji.
Pani Dorota Żyro w swoim wystąpieniu podkreśliła, jak ważnym zadaniem jest budowanie relacji  w szkole oraz jak w związku z tym zmienia się rola nauczyciela. Jej zdaniem dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi wchodzą do szkoły szczególnie po to, żeby się spotkać z kolegami, potrzebują relacji. Bardzo często dzieci z niepełnosprawnościami wychowują się w modelu matka + dziecko - stąd niezwykle istotna jest rola szkoły w budowaniu relacji rówieśniczej. Prelegentka uwydatniła ten fakt mówiąc: ”Zachęcam do myślenia o szkole gdzie budowane są relacje, budowana jest wartość osoby.” Następnie przedstawiła cele działań Ośrodka Rozwoju Edukacji, do których należą m.in.:

1. upowszechnienie modelu społecznego w podejściu do edukacji dzieci ze SPE. Dopiero w następnej kolejności nacisk kładziony powinien być na model dydaktyczny,
2. przygotowanie środowiska szkolnego do przyjęcia uczniów ze SPE i wspomagania ich rozwoju w tym najmniej ograniczającym środowisku,
3. rozwój edukacji równych szans nie polegającej na takich samych wymaganiach i oczekiwaniu tych samych wyników od uczniów z SPE,
4. budowanie współpracy między rodzicami, nauczycielami i uczniami w lokalnym środowisku.

Prelegentka omówiła cechy modelu społecznego w podejściu do edukacji dzieci ze SPE:

• edukacja w największym stopniu decyduje o procesach rozwoju jednostki i społeczeństwa,
• człowiek jest wartością samą w sobie, podejście indywidualne stawiane jest na pierwszym miejscu, kluczowe jest rozumienie różnorodności,
• całościowe spojrzenie na ucznia,
• wsparcie dostępne dla wszystkich uczniów w miejscu ich edukacji,
• wsparcie dla nauczycieli dostępne jest w miejscu ich pracy,
• różnorodność i bogactwo oferty edukacyjnej ma sprzyjać indywidualizacji pracy,
• dbałość o relacje międzyludzkie, wspomagające proces uczenia się i ogólny rozwój dziecka.

W dalszej części omówiła tzw. „Plan przejścia” z edukacji do dorosłości. Chodzi w nim - jak wskazała Żyro - o usamodzielnianie się osób z niepełnosprawnościami na miarę ich możliwości oraz podejmowanie pracy. Jej zdaniem ważnym zadaniem na najbliższy czas jest także dostosowanie prawa oświatowego w taki sposób, aby nauczyciele otrzymali autonomię w decydowaniu o tym, co dziecko ze SPE ma poznawać, jakie kompetencje ma nabywać, a nie - jak miało to miejsce do tej pory - dostosowywali wymagania do odgórnie narzuconej podstawy programowej.

W toku wykładu p. Żyro wykazała, jak istotnym elementem w nowym modelu edukacji jest dobra diagnoza, a także badanie kompetencji umiejętności i zainteresowań uczniów. Dane z diagnozy i historia edukacyjna mogą być zbierane w portfolio ucznia, dzięki temu w tej nowej koncepcji to właśnie uczeń postawiony jest w centrum oddziaływań. W całym tym procesie uczestniczyć i ściśle ze sobą współpracować powinni:

• terapeuci i inni specjaliści,
• specjalista integracji ze środowiskiem,
• uczeń, rodzina, nauczyciele.

Wykład zwieńczył opis funkcjonowania systemu pomocy psychologiczno-pedagogicznej na przykładzie dwóch uczniów z USA.


Kolejnym prelegentem był dr hab. Roman Dolata, prof. nadz. Uniwersytetu Warszawskiego (Instytut Badań Edukacyjnych), który wystąpił z wykładem pt.: „Nierówności edukacyjne – aspekty, nasilenie i szkolne strategie przeciwdziałania.”
Roman Dolata rozpoczął swoje wystąpienie od stwierdzenia, że zadaniem szkoły powinna być spójność społeczna. Następnie przedstawił przyczyny nierówności edukacyjnych oraz wskazał, co je determinuje.
Aspekty nierówności edukacyjnych:

• wykluczenie: ilu uczniów opuszcza szkoły z minimalnym poziomem kompetencji intelektualnych potrzebnych do współtworzenia wspólnoty społecznej, politycznej i gospodarczej oraz udanego życia prywatnego?
• determinacja statusowa: na ile osiągnięcia szkolne są wyznaczane przez pochodzenie społeczne ucznia?
• zróżnicowanie systemów szkół: czy system szkolny daje wszystkim uczniom równe szanse na dobre wykształcenie?

Mówca przedstawił szereg danych statystycznych ukazujących poziom nierówności edukacyjnych w Polsce na tle innych krajów Unii Europejskiej (aspekt wykluczenia) oraz wyniki badań szkolnych uwarunkowań efektywności kształcenia (aspekt determinacji statusowej) uczniów szkół podstawowych i gimnazjów; konkluzją tych badań jest fakt utrzymującej się determinacji statusowej osiągnięć szkolnych. Przeprowadzone badania potwierdziły fakt oddziaływania statusu społecznego rodziny ucznia na osiągnięcia w szkole podstawowej, jak i na poziomie gimnazjum.
Następnie prelegent zaprezentował instytucjonalne strategie zmniejszania nierówności edukacyjnych, wyróżniając 5 kierunków działań:

• programy kierowane do wszystkich szkół,
• działania adresowane do szkół pracujących w trudnych środowiskach społecznych,
• interwencje ukierunkowane na grupy uczniów zagrożonych niskimi osiągnięciami,
• zmiany strukturalne dotyczące organizacji systemu oświaty,
• działania „pozaszkolne” skierowane do lokalnych wspólnot i rodzin.

Na zakończenie wykładu zostało postawione pytanie: „jak powstają nierówności edukacyjne i jak je w związku z tym minimalizować?”. Do głównych czynników zalicza się m.in.:

• genetyczny przekaz zróżnicowanych dyspozycji poznawczych bazujący na koncepcji Roberta Plomina: koncentracja na tym, czego można nauczyć wszystkich i silne ukierunkowanie kształcenia na indywidualnych dyspozycjach i zainteresowaniach,
• ilość i jakość bodźców rozwojowych w środowisku rodzinnym: programy kompensacyjne typu Head Start, czy Sure Start,
• kapitał ekonomiczny rodziny ucznia: realna bezpłatność edukacji, przeciwdziałanie korepetycjom, kontrola sektora prywatnego, programy stypendialne,
• kapitał kulturowy rodziny ucznia: uniezależnienie procesu nauczania-uczenia się od wsparcia środowiska rodzinnego, 
• kapitał społeczny rodziny ucznia: organizowanie wsparcia koleżeńskiego i rodzicielskiego,
• selekcja i autoselekcja uczniów na progach szkolnych: opóźnianie wieku pierwszego progu selekcyjnego, rezygnacja z rynkowych mechanizmów w oświacie publicznej,
• selekcja i autoselekcja nauczycieli: wspieranie szkół i nauczycieli pracujących w środowiskach edukacyjnego ryzyka,
• segregacje społeczne w szkole: niesegregujące dzielenie uczniów na oddziały klasowe, unikanie praktyk stygmatyzujących,
• powstawanie antyszkolnych subkultur i tożsamości: budowanie identyfikacji ze szkołą.

Ostatni wykład pierwszego dnia Kongresu wygłosił Mariusz Wypych z PCG Edukacja nt.: „Jak pozyskać środki unijne na rozwój edukacji?”. Wykład stanowił kompendium wiedzy dla osób zainteresowanych pozyskaniem funduszy unijnych. Podczas prezentacji omówione zostały zarówno kwestie proceduralne związane z pozyskaniem dofinansowania, jak i przedstawione możliwości działań projektowych dotyczących kształcenia ogólnego, ze szczególnym uwzględnieniem procesu indywidualizacji nauczania i wspierania uczniów ze SPE.

Pan Mariusz Wypych omówił "Perspektywę budżetową na lata 2014-2020", która zakłada środki do wykorzystania w wysokości czterech miliardów euro. Wyróżnił przy tym cztery obszary dofinansowania:

1. obszar edukacji przedszkolnej,
2. kształcenie zawodowe,
3. wsparcie dla szkolnictwa wyższego,
4. kształcenie osób dorosłych.

Istnieją dwa poziomy dysponowania powyższymi środkami:

1. poziom centralny na poziomie kraju, program operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój (POWER),
2. poziom regionalny - tzw. Regionalne Programy Operacyjne (RPO).

Kryteria wyboru projektów:

1. bezwarunkowe - inaczej zwane kryteriami dostępu,
2. trwałość interwencji - konieczność zadeklarowania,
3. dodatkowość wsparcia,
4. skierowanie projektu do odpowiednich szkół lub placówek systemu oświaty.

Kryteria premiujące:

1. skierowanie projektu do Szkół Integracyjnych i specjalnych oraz uczniów i nauczycieli,
   
2. doskonalenie umiejętności i kompetencje nauczycieli.

Nowością w nowej perspektywie środków unijnych jest położenie nacisku na diagnozowanie potrzeby szkół, składające się z 3 etapów:

1. przygotowanie diagnozy,
2. zatwierdzenie przez organ prowadzący,
3. złożenie wniosku aplikacyjnego.

O czym warto pamiętać:

• wkład własny
• harmonogram konkursów,
• wytyczne dotyczące kwalifikowalności wydatków,
• kompetencje a kwalifikacje,
• trafność planowanej interwencji.

Wykład zakończyło przedstawienie działań projektowych z zakresu indywidualizacji pracy z uczniem ze SPE oraz zaprezentowanie oferty firmy PCG Polska w zakresie doradztwa, a także przygotowywania, wdrażania i zarządzania projektami.


Po wykładach uczestnicy mieli możliwość wzięcia udziału w sesji networkingowej i odbyć bezpośrednie konsultacje z ekspertami w dziewięciu obszarach tematycznych(poniżej w kolejności: nazwa obszaru tematycznego, prowadzący):

• Edukacja włączająca – Zofia Lisiecka (Fundacja Edukacyjna ODiTK)
• PPP – konsultacje praktyczne, sytuacje problemowe, modele lokalnej współpracy – Dorota Żyro (ORE) i Ewa Rogalska (PCG Edukacja)
• Fundusze UE dla edukacji – Mariusz Wypych (PCG Edukacja)
• Zrozumieć Zespół Aspergera – Grzegorz Zajączkowski (IBE)
• W rytmie potrzeb ucznia – Aneta Madziara i Teresa Dąbrowska (ŁCDNiKP)
• TIK i innowacje w edukacji – Anna Grzegory (Superbelfrzy RP, Niepubliczna Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna Logofigle)
• Nowoczesne narzędzia do indywidualizacji kształcenia – Stanisław Zawadzki (PCG Edukacja) i Jakub Rzadkiewicz (Librus)
• Pokolenie Y – Anna Brzosko (Akademia Leona Koźmińskiego)
• Pedagogika twórczości w szkole – Aleksandra Chmielińska i Monika Modrzejewska-Świgulska (UŁ)

Wieczór zakończył się uroczystą kolacją w staropolskim klimacie, przy akompaniamencie duetu muzycznego Meg Loyd.

 1  2